SpaceX’in dev roketi Starship, önümüzdeki yıl yörüngeden Texas’taki üsse dönmeye çalışacak. Bu manevranın başarıyla tamamlanması, Elon Musk’ın tamamen yeniden kullanılabilir roket hayalinin en kritik adımlarından biri olacak. Ancak bu süreç, sadece mühendislik değil, aynı zamanda coğrafyanın da zorlayıcı kurallarına karşı verilen bir mücadele.
Starship’in Yörüngeye Dönüş Planı
Bugüne kadar yapılan 10 test uçuşu hep okyanuslara inişle sonuçlandı. Roket, Hindistan ya da Pasifik Okyanusu’na yönlendirilerek parçalara ayrıldı ya da kontrollü şekilde düşürüldü. Bu sayede yerleşim alanları üzerinde risk oluşması engellendi.
Şimdi ise hedef çok daha iddialı: Starship’in yeni nesil versiyonu olan V3 modeli, alçak Dünya yörüngesinden kalkış yaptığı Texas’taki Starbase’e geri dönmeyi deneyecek. Bu versiyon, 52 metre uzunluğunda olacak. Super Heavy güçlendiriciyle birleştiğinde toplam yükseklik 124 metreyi aşıyor. Paslanmaz çelikten üretilen bu dev araç, tekrar kullanılabilirlik odaklı tasarlandı.
SpaceX, halihazırda Super Heavy güçlendiricileri geri getirip yeniden kullanmayı başardı. Ancak Starship’in üst aşamasını geri döndürmek en erken gelecek yıl mümkün olacak. Bu da projenin en kritik kilometre taşlarından biri.
Şehirler Üzerinden Geçiş, Ama Risk Azaltılarak
FAA (Federal Havacılık İdaresi) tarafından paylaşılan yeni haritalar, Starship’in dönüş rotasının Meksika ve Güney Texas’ın üzerinden geçeceğini gösteriyor. Roket, Meksika içinden Hermosillo ve Chihuahua gibi yaklaşık 1 milyon nüfuslu kentlerin üzerinden süzülecek. Ancak daha kalabalık Monterrey metropolü (5,3 milyon nüfus) rotanın dışında bırakılmış durumda.
Son aşamada Starship, ABD-Meksika sınırındaki Rio Grande Vadisi üzerinden geçerek Brownsville yakınlarındaki Starbase’e inecek. Burada roket, fırlatma kulesinin dev kolları tarafından havada yakalanacak.
FAA, yaptığı incelemede bu rotaların çevresel etkiler açısından “önemli bir risk oluşturmadığını” duyurdu. Ancak halk güvenliği, ulusal güvenlik ve dış politika gibi faktörler de lisans kararında belirleyici olacak.
Risk Hesaplamaları ve Güvenlik Önlemleri
FAA kurallarına göre ticari bir fırlatma veya dönüşte halktan bir kişinin zarar görme ihtimali 10 binde 1’i aşmamalı. Bireysel risk ise 1 milyonda 1’den fazla olmamalı.
Peki tehlike ne? Eğer roketin bir parçası başarısız olursa, atmosferde parçalanabilir. Parçalar yere düşebilir. Geçmişte bazı testlerde, Starship’in parçaları Turks ve Caicos Adaları üzerine düşmüştü. Bu nedenle büyük şehirlerden uzak rotalar tercih ediliyor.
Son test uçuşunda SpaceX, roketi Hindistan Okyanusu’na yalnızca 3 metrelik hata payıyla indirdi. Bu başarı, şirketin hassas kontrol kabiliyetini gösteriyor.
Yeni Fırlatma Yönleri
Starship’in başarılı şekilde geri dönebilmesi için yörünge eğiminin doğru ayarlanması gerekiyor. FAA tarafından açıklanan senaryolara göre iki ana rota mevcut:
-
Güney rotası: Yucatán Yarımadası ile Küba’nın batısı arasından geçip Jamaika üzerinden ilerliyor.
-
Kuzey rotası: Florida’nın kuzeyinden, Jacksonville ve Orlando şehirlerinin arasından geçiyor.
Her iki rota da büyük şehirlerin üzerinden geçmekten kaçınıyor. Bu, SpaceX’in güvenlik odaklı planlamasının bir parçası.
Ancak bu uçuşlar, hava sahası kapatmaları gerektirecek. FAA’nın tahminine göre bir fırlatma sırasında 7 ila 400 ticari uçuş ertelenebilir veya yön değiştirmek zorunda kalabilir. Dönüş sırasında ise Meksika hava sahasında 4.200 mil uzunluğunda kapama yapılması ve bunun 200’e kadar uçağı etkilemesi bekleniyor.
Türkiye’den Bakıldığında: Neden Önemli?
Starship’in yörüngeden geri dönüş denemesi, yalnızca ABD için değil, tüm dünya için önemli. Çünkü bu teknoloji başarılı olursa:
-
Roket maliyetleri düşecek. Bu da uydu fırlatma fiyatlarının azalmasına ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin daha kolay uydu göndermesine yol açabilir.
-
Uzay turizmi hızlanacak. Starship’in kapasitesi sayesinde daha çok insanın uzaya çıkma ihtimali doğacak.
-
NASA’nın Ay görevi ve Elon Musk’ın Mars hedefi için kritik bir adım olacak. Türkiye’deki uzay meraklıları açısından da heyecan verici gelişmeler kapıda.
Öte yandan, Starship’in şehirlerin üzerinden geçmesi konusu, Türkiye’de de dikkat çekebilir. Zira gelecekte Avrupa’dan Asya’ya veya Orta Doğu’ya Starship uçuşları gündeme geldiğinde, bu rotalar büyük şehirleri atlayarak çizilecek. Böylece İstanbul veya Ankara gibi metropollerin üzerinde risk oluşmayacak.
Gelecek Hedefler
SpaceX, uzun vadede Starship fırlatmalarının bir kısmını Florida’daki Cape Canaveral üssüne kaydırmayı planlıyor. Burada okyanus üzerinden çok daha güvenli rotalar mümkün.
Şirketin hedefi:
-
Önce ayda birkaç fırlatma,
-
Ardından haftada birkaç fırlatma,
-
Son aşamada ise günde birden fazla uçuş yapmak.
Bunun gerçekleşmesi halinde, Starship yalnızca Mars görevleri için değil, aynı zamanda yörüngeler arası lojistik ve ticaret için de kullanılacak.
Sonuç
SpaceX, önümüzdeki yıl Starship’i yörüngeden Texas’a geri getirmeyi deneyecek. Bu, uzay teknolojilerinde devrim yaratabilecek bir sınav. Rotalar, büyük şehirlerden uzak tutulsa da, milyonlarca insanın yaşadığı bölgelerin üzerinden geçiş yapacak.
Türkiye’den bakıldığında, bu gelişmeler yalnızca ABD’nin uzay planlarını değil, uydu maliyetlerinden gelecekteki uzay turizmine kadar birçok alanı etkileyecek. Başarılı olursa, Starship yalnızca Amerikan gökyüzünde değil, dünyanın dört bir yanında konuşulan bir teknoloji olacak.
